Op zondag 8 mei laatstleden werd door het 8 Mei Comité en NCPGR Mechelen-Lier in de gothische Raadzaal van het Mechelse stadhuis het einde van de Tweede Wereldoorlog – intussen al 77 jaar geleden – herdacht. De plechtigheid begon met een minuut stilte voor alle slachtoffers van de wereldoorlogen en de huidige oorlogen, waarna het officiële gedeelte van start ging.
Voorzitter Josette Nackaerts verwelkomde al de genodigden en in het bijzonder Nationaal voorzitter NCPGR- Edmond Eycken. Na een korte inleiding verleende ze het woord aan Mechels schepen van cultuur Bjorn Siffer. Hij wees op het belang van een grondige kennis van de eigen geschiedenis en de noodzaak om die kennis te vertalen naar de leefwereld van jongeren vandaag. De Tweede Wereldoorlog mag niet vervellen tot een stoffig historisch feit van vroeger, maar moet actueel gehouden worden, door op zoek te gaan naar universele verhalen die ook studenten van vandaag aanspreken.
Vervolgens stonden vier sprekers op het programma. Historicus Jeroen Van Der Auwera, directeur van het GO Buysleyden atheneum campus Pitzemburg beet de spits af en wees op het belang van herinneringseducatie in het onderwijs. Het Mechelse Atheneum neemt daarbij als een van de stichtende leden van het internationale ASP-netwerk van UNESCO een voortrekkersrol op. Al sinds 1953 probeert de school zo te werken aan het verbeteren van de ethische en humanistische dimensie van het onderwijs dat ze verstrekt. De school poogt haar leerlingen tot kritische wereldburgers op te leiden en zet daarbij in op een goede kennis van de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog en welke lessen daaruit kunnen worden getrokken. Nadien nam dr. Dimitri Roden het woord, ere-conservator van het Nationaal Memoriaal Fort van Breendonk. Hij sprak over de gruwelen in het kamp en het belang van het proces van de beulen, dat in 1946 werd gehouden in de Raadzaal van het Mechelse stadhuis. Hij benadrukt het extreme gewelddadige karakter van het doorgangskamp en de onmogelijkheid om er te ontsnappen aan de terreur van de bewakers. Met 1 bewaker voor elke 10 gevangenen was opgaan in de massa onmogelijk. ‘In vergelijking met Breendonk, was Buchenwald een paradijs’, stelde een politiek gevangene die beide kampen had overleefd na de oorlog formeel. Breendonk is een litteken in de Vlaamse grond dat ons voor altijd zal herinneren aan de meest donkere bladzijden van onze geschiedenis. Daarna sprak historicus Geert Clerbout het talrijk opgekomen publiek toe. Hij is eindredacteur bij Canvas en maakte de oorlogsreeksen Kinderen van de collaboratie, Kinderen van het verzet en Kinderen van de Holocaust. Clerbout duidde hoe de beeldvorming over de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen tot stand kwam en hoe dit in vergelijking met de buurlanden op een zeer atypische manier gebeurde. Het verzet was tijdens de oorlog verenigd in de strijd tegen de nazi’s, maar geraakte diep verdeeld erna. Een omgekeerde beweging voltrok zich in de collaboratie: erg verdeeld tijdens de oorlog over de te varen koers, maar verenigd erna: in de afkeer ten opzichte van de Belgische staat. Het verzet kwam nooit met een duidelijk verhaal naar buiten, waardoor het de strijd om de herinnering verloor. Netwerken van oud-collaborateurs slaagden er anderzijds wel in om te wegen op de manier waarop de oorlog herinnerd zou worden. Die scheefgetrokken beeldvorming is intussen rechtgezet, maar residuën van die vergoeilijkende beeldvorming over de Vlaamse collaboratie werken nog steeds door. Tot slot nam Ward Adriaens, historicus en ere-conservator van Kazerne Dossin, het woord. Hij maakte de balans op van de Tweede Wereldoorlog. Met de harde cijfers sloeg hij de zaal met verstomming. Hoe vaak je cijfers van doden, gewonden, vermisten en gevangenen ook hoort, wennen doet het nooit. Adriaens stelde zich de vraag of het de moeite waard was geweest? Wat heeft al het verzet opgeleverd? Hij somde op wat we allemaal in ruil hebben gekregen voor dat verzet: democratie, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, een grondwet die onze rechten vrijwaart, een land waarin iedereen zich kan ontplooien tot wie hij of zij zelf wil zijn. De zaal reageerde uitgelaten en geëmotioneerd op deze mooie afsluiter van een uitstekende en boeiende academische zitting.
Tussen de verschillende lezingen door, verzorgden enkele studenten uit de eerste graad van het GO Busleyden atheneum voor een muzikale omlijsting. Ze brachten treffende vertolkingen van de Brabanconne, De Moorsoldaten, Bella Ciao en de Europese Hymne.
Na deze bijzondere bijeenkomst, werd alle aanwezigen nog een receptie aangeboden door de stad Mechelen, waarna het gezelschap doortrok naar Huis Van Dyck voor een schitterende namiddag met barbecue, drank, muziek en interessante gesprekken.
Onze oprechte dank aan de sprekers, de muzikanten, de Stad Mechelen die onze de Raadzaal ter beschikking stelde, iedereen die meegeholpen heeft om deze Academische zitting mogelijk te maken en aan de talrijke aanwezigen.
De academische zitting gemist? U kan de academische zitting herbekijken via https://vimeo.com/708154187 (met dank aan Bert Helsen)
Foto’s: een greep uit de fotoreportage, met dank aan Bob Lams
Josette Nackaerts
Voorzitter 8 Mei Comité en NCPGR Mechelen-Lier
